Dì
Zǐ
GUī
弟 子 规
zǒng xù
【总 叙】
dì zǐ
guī, shèng
rén xùn.
shǒu xiào
tì, cì jǐn
xìn.
弟子规, 圣人训。 首孝悌,次谨信。
fàn ài
zhòng, ér
qīn rén. yǒu
yú lì, zé
xué wén.
泛爱众, 而亲仁。 有余力,则学文。
rù zé
xiào
【入则孝】
fù mǔ
hū, yìng wù
huǎn. fù mǔ
mìng, xíng
wù lǎn.
父母呼, 应勿缓。 父母命,行勿懒。
fù mǔ
jiào, xū
jìng tīng.
fù mǔ zé,
xū shùn
chéng.
父母教, 须敬听。 父母责,须顺承。
dōng zé
wēn, xià zé
qìng. chén
zé xǐng, hūn
zé ding.
冬则温, 夏则凊。 晨则省,昏则定。
chū bì
gào, fǎn bì
miàn. jū yǒu
cháng, yè
wú biàn.
出必告, 反必面。 居有常,业无变。
shì suī
xiǎo, wù
shàn wéi.
gǒu shàn
wéi, zǐ dào
kuī.
事虽小, 勿擅为。 苟擅为,子道亏。
wù suī
xiǎo, wù sī
cáng. gǒu sī
cáng, qīn xīn
shāng.
物虽小, 勿私藏。 苟私藏,亲心伤。
qīn suǒ
hào, lì
wèi jù. qīn
suǒ wù, jǐn
wèi qù.
亲所好, 力为具。 亲所恶,谨为去。
shēn yǒu
shāng, yí qīn
yōu. dé yǒu
shāng, yí qīn
xiū.
身有伤, 贻亲忧。 德有伤,贻亲羞。
qīn ài
wǒ, xiào hé
nán. qīn zēng
wǒ, xiào
fāng
xián.
亲爱我, 孝何难。 亲憎我,孝方贤。
qīn yǒu
guò, jiàn
shǐ gēng. yí
wú sè, róu
wú
shēng.
亲有过, 谏使更。 怡吾色,柔吾声。
jiàn
bù
rù, yuè
fù jiàn.
hào qì
suí, tà wú
yuàn.
谏不入, 悦复谏, 号泣随。挞无怨。
qīn yǒu
jí, yào xiān
cháng. zhòu
yè shì, bù
lí chuáng.
亲有疾, 药先尝。 昼夜侍,不离床。
sāng
sān nián,
cháng bēi
yè. jū chù
biàn, jiǔ
ròu jué.
丧三年, 常悲咽。 居处变,酒肉绝。
sāng
jìn lǐ, jì
jìn chéng.
shì sǐ zhě,
rú shì
shēng.
丧尽礼, 祭尽诚。 事死者,如事生。
chū zé
tì
【出则弟】
xiōng dào
yǒu, dì dào
gōng.
xiōng dì mù,
xiào zài
zhōng.
兄道友, 弟道恭。 兄弟睦,孝在中。
cái wù
qīng,
yuàn
hé
shēng.
yán yǔ rěn,
fèn zì
mǐn.
财物轻, 怨何生。 言语忍,忿自泯。
huò yǐn
shí, huò
zuò zǒu. zhǎng
zhě xiān, yòu
zhě hòu.
或饮食, 或坐走。 长者先,幼者后。
zhǎng hū
rén, jí
dài jiào.
rén, bù
zài, jǐ
jídào.
长呼人, 即代叫。 人不在,已即到。
chēng zūn
zhǎng, wù hū
míng. duì
zūn zhǎng, wù
xiàn néng.
称尊长, 勿呼名。 对尊长,勿见能。
lù yù
zhǎng, jí qū
yī. zhǎng wú
yán, tuì
gōng
lì.
路遇长, 疾趋揖。 长无言,退恭立。
qí xià
mǎ, chéng
xià
chē.
guò yóu
dài, bǎi bù
yú.
骑下马, 乘下车。 过犹待,百步余。
zhǎng zhě
lì, yòu wù
zuò. zhǎng zhě
zuò, mìng
nǎi zuò.
长者立, 幼勿坐。 长者坐,命乃坐。
zūn zhǎng
qián,
shēng
yào dī. dī
bù wén,
què fēi
yí.
尊长前, 声要低。 低不闻,却非宜。
jìn bì
qū, tuì bì
chí. wèn qǐ
duì, shì
wù yí.
进必趋, 退必迟。 问起对,视勿移。
shì zhū
fù, rú shì
fù. shì zhū
xiōng, rú
shì xiōng.
事诸父, 如事父。 事诸兄,如事兄。
jǐn
【谨】
zhāo qǐ
zǎo, yè mián
chí. lǎo yì
zhì, xī
cǐshí.
朝起早, 夜眠迟。 老易至,惜此时。
chén bì
guàn, jiān
shù kǒu.
biàn niào
huí,zhé
jìng shǒu.
晨必盥, 兼漱口。 便溺回,辄净手。
guān bì
zhèng, niǔ
bì jié. wà
yǔ lǚ, jù
jǐn qiè.
冠必正, 纽必结。 袜与履,俱紧切。
zhì guān
fú, yǒu dìng
wèi. wù
luàn dùn,
zhì wū
huì.
置冠服, 有定位。 勿乱顿,致污秽。
yī guì
jié, bù
guì huá.
shàng xún
fèn, xià
chèn jiā.
衣贵洁, 不贵华。 上循分,下称家。
duì yǐn
shí, wù jiǎn
zé. shí
shì kě, wù
guò zé.
对饮食, 勿拣择。 食适可,勿过则。
nián fāng
shào, wù yǐn
jiǔ. yǐn jiǔ
zuì, zuì
wéi chǒu.
年方少, 勿饮酒。 饮酒醉,最为丑。
bù cōng
róng, lì
duān zhèng. yī
shēn yuán,
bài gōng
jìng.
步从容, 立端正。 揖深圆,拜恭敬。
wù jiàn
yù, wù bǒ
yǐ. wù jī
jù, wù yáo
bì.
勿践阈, 勿跛倚。 勿箕踞,勿摇髀。
huǎn jiē
lián, wù yǒu
shēng. kuān
zhuǎn wān,wù
chù léng.
缓揭帘, 勿有声。 宽转弯,勿触棱。
zhí xū
qì, rú zhí
yíng. rù xū
shì, rú yǒu
rén.
执虚器, 如执盈。 入虚室,如有人。
shì wù
máng, máng
duō cuò. wù
wèi nán,
wù qīng
lüè.
事勿忙, 忙多错。 勿畏难,勿轻略。
dòu nào
chǎng, jué
wù jìn.
xié pì
shì, jué
wùwèn.
斗闹场, 绝勿近。 邪僻事,绝勿问。
jiāng rù
mén, wèn
shú cún.
jiāng shàng
táng,
shēng
bì yáng.
将入门, 问孰存。 将上堂,声必扬。
rén wèn
shuí, duì yǐ
míng. wú yǔ
wǒ, bù fēn
míng.
人问谁, 对以名。 吾与我,不分明。
yòng rén
wù, xū míng
qiú.
tǎng
bù wèn. jí
wéi tōu.
用人物, 须明求。 倘不问,即为偷。
jiè rén
wù, jí shí
huán. hòu
yǒu jí, jiè
bù nán.
借人物, 及时还。 后有急,借不难。
xìn
【信】
fán chū
yán, xìn
wéi xiān.
zhà yǔ wàng,
xī kě
yān.
凡出言, 信为先。 诈与妄,奚可焉。
huà shuō
duō, bù rú
shǎo. wéi qí
shì, wù
nìng qiǎo.
话说多, 不如少。 惟其是,勿佞巧。
jiān qiǎo
yǔ, huì wū
cí. shì jǐng
qì, qiè
jiè zhī.
奸巧语, 秽污词。 市井气,切戒之。
jiàn wèi
zhēn, wù qīng
yán. zhī wèi
dì, wù qīng
chuán.
见未真, 勿轻言。 知未的,勿轻传。
shì fēi
yí, wù qīng
nuò. gǒu qīng
nuò, jìn
tuì cuò.
事非宜, 勿轻诺。 苟轻诺,进退错。
fán dào
zì, zhòng
qiě shū. wù
jí jí, wù
mó hū.
凡道字, 重且舒。 勿急疾,勿模糊。
bǐ shuō
cháng, cǐ shuō
duǎn. bù guān
jǐ, mò xián
guǎn.
彼说长, 此说短。 不关己,莫闲管。
jiàn rén
shàn, jí sī
qí. zòng
qù yuǎn, yǐ
jiàn jī.
见人善, 即思齐。 纵去远,以渐跻。
jiàn ré
nè, jí nèi
xǐng. yǒu zé
gǎi, wú jiā
jǐng.
见人恶, 即内省。 有则改,无加警。
wéi dé
xué, wéi
cái yì. bù
rú rén, dāng
zì lì.
唯德学, 唯才艺。 不如人,当自砺。
ruò yī
fú, ruò yǐn
shí. bù rú
rén, wù
shēng qī.
若衣服, 若饮食。 不如人,勿生戚。
wén guò
nù, wén yù
lè. sǔn yǒu
lái, yì yǒu
què.
闻过怒, 闻誉乐。 损友来,益友却。
wén yù
kǒng, wén
guò xīn. zhí
liàng shì,
jiàn xiāng
qīn.
闻誉恐, 闻过欣。 直谅士,渐相亲。
wú xīn
fēi, míng
wéi cuò. yǒu
xīn fēi, míng
wéi è.
无心非, 名为错。 有心非,名为恶。
guò néng
gǎi, guī yú
wú. tǎng yǎn
shì, zēng
yī
gū.
过能改, 归于无。 倘掩饰,增一辜。
fàn ài
zhòng
【泛爱众】
fán shì
rén, jiē xū
ài. tiān
tóng fù,
dì tóng
zài.
凡是人, 皆须爱。 天同覆,地同载。
xìng gāo
zhě, míng zì
gāo. rén suǒ
zhòng, fēi
mào gāo.
行高者, 名自高。 人所重,非貌高。
cái dà
zhě, wàng zì
dà. rén suǒ
fú, fēi yán
dà.
才大者, 望自大。 人所服,非言大。
yǐ yǒu
néng, wù
zì sī. rén
suǒ néng, wù
qīng zī.
己有能, 勿自私。 人所能,勿轻訾。
wù chǎn
fù, wù jiāo
pín. wù
yàn gù, wù
xǐ xīn.
勿谄富, 勿骄贫。 勿厌故,勿喜新。
rén bù
xián, wù
shì jiǎo.
rén bù ān,
wù
huàrǎo.
人不闲, 勿事搅。 人不安,勿话扰。
rén yǒu
duǎn, qiè mò
jiē. rén yǒu
sī, qiè mò
shuō.
人有短, 切莫揭。 人有私,切莫说。
dào rén
shàn, jí
shì shàn.
rén zhī zhī,
yù sī
miǎn.
道人善, 即是善。 人知之,愈思勉。
yáng rén
è, jì shì
è. jí zhī
shèn, huò
qiě zuò.
扬人恶, 即是恶。 疾之甚,祸且作。
shàn xiāng
quàn, dé jiē
jiàn. guò
bù guī, dào
liǎng kuī.
善相劝, 德皆建。 过不规,道两亏。
fán qǔ
yǔ, guì fēn
xiǎo. yǔ yí
duō, qǔ yí
shǎo.
凡取与, 贵分晓。 与宜多,取宜少。
jiāng jiā
rén, xiān
wèn jǐ. jǐ
bù
yù, jí
sù yǐ.
将加人, 先问己。 己不欲,即速已。
ēn yù
bào,
yuàn
yù wàng.
bào yuàn
duǎn, bào ēn
cháng.
恩欲报, 怨欲忘。 抱怨短,报恩长。
dài bì
pú, shēn
guìduān. suī
guì duān, cí
ér kuān.
待婢仆, 身贵端。 虽贵端,慈而宽。
shì fú
rén, xīn bù
rán. lǐ fú
rén,
fāng
wú yán.
势服人, 心不然。 理服人,方无言。
qīn rén
【亲仁】
tóng shì
rén, lèi
bù qí. liú
sú zhòng,
rén zhě
xī.
同是人, 类不齐。 流俗众,仁者希。
guǒ rén
zhě, rén duō
wèi. yán
bù
huì, sè
bù
mèi.
果仁者, 人多畏。 言不讳,色不媚。
néng qīn
rén, wú
xiàn hǎo. dé
rì jìn,
guò rì
shǎo.
能亲仁, 无限好。 德日进,过日少。
bù qīn
rén, wú
xiàn hài.
xiǎo rén
jìn, bǎi shì
huài.
不亲仁, 无限害。 小人进,百事坏。
yú lì
xué wén
【余力学文】
bù
lì xíng,
dàn xué
wén. zhǎng
fú huá,
chéng hé
rén.
不力行, 但学文。 长浮华,成何人。
dàn lì
xíng, bù
xué wén.
rèn jǐ jiàn,
mèi lǐ
zhēn.
但力行, 不学文。 任己见,昧理真。
dú shū
fǎ, yǒu sān
dào. xīn yǎn
kǒu, xìn jiē
yào.
读书法, 有三到。 心眼口,信皆要。
fāng dú
cǐ, wù mù
bǐ. cǐ wèi
zhōng, bǐ wù
qǐ.
方读此, 勿慕彼。 此未终,彼勿起。
kuān wéi
xiàn, jǐn
yòng gōng.
gōng fū
dào, zhì
sè tōng.
宽为限, 紧用功。 工夫到,滞塞通。
xīn yǒu
yí, suí
zhá jì.
jiù rén
wèn, qiú
què yì.
心有疑, 随札记。 就人问,求确义。
fáng shì
qīng, qiáng
bì jìng. jī
àn jié, bǐ
yàn zhèng.
房室清, 墙壁净。 几案洁,笔砚正。
mò mó
piān, xīn bù
duān. zì
bù
jìng, xīn
xiān bìng.
墨磨偏, 心不端。 字不敬,心先病。
liè diǎn
jí, yǒu dìng
chù. dú
kàn bì,
huán yuán
chù.
列典籍, 有定处。 读看毕,还原处。
suī yǒu
jí, juàn
shù qí. yǒu
quē huài,
jiù bǔ
zhī.
虽有急, 卷束齐。 有缺坏,就补之。
fēi shèng
shū, bǐng wù
shì. bì cōng
míng, huài
xīn zhì.
非圣书, 屏勿视。 敝聪明,坏心志。
wù zì
bào, wù zì
qì.
shèng
yǔ xián, kě
xún zhì.
勿自暴, 勿自弃。 圣与贤,可驯致。
编后语:
《弟子规》,原名《训蒙文》,是中国传统的启蒙教材之一,为清朝康熙年间的秀才李毓秀所作。后经清朝贾存仁修订改编,并改名为《弟子规》。其内容采用《论语》“学而篇”第六条“弟子入则孝,出则弟,谨而信,泛爱众,而亲仁,行有余力,则以学文。”的文义,列述弟子在家、出外、待人、接物与学习上应该恪守的守则规范。
《弟子规》共有360句、1080个字,三字一句,两句一韵,合辙押韵,朗朗上口。全篇先为《总叙》,然后分为《入则孝》、《出则弟》、《谨》、《信》、《泛爱众》、《亲仁》和《余力学文》七个部分。
《弟子规》集孔孟等圣贤的道德教育之大成,提传统道德教育著作之纲领,是接受伦理道德教育、养成有德有才之人的最佳读物。
雅坤朗读链接(“百度”搜索):http://www./a2(1)/lsa015ayk.htm
(雅坤朗诵作品集)
|