帛书《》（拼音版）shàngdébùdéshìyǐyǒudéxiàdébùshīdéshìyǐwúdé
上德不德是以有德下德不失德是以无德。shàngdéwúwéiérwúyǐwéiyěshàngrénwéizhīérwúyǐwéi
上德无为而无以为上仁为之而无以为yěshàngyìwéizhīéryǒuyǐwéiyěshànglǐwéizhīérmòzhīyìng
也。上义为之而有以为上礼为之而莫之应yězérǎngbìérrēngzhīgùshīdàoérhòudéshīdéérhòu
也，则攘臂而扔之。故失道而后德德而后rénshīrénérhòuyìshīyìérhòulǐfúlǐzhězhōngxìnzhī
仁，失仁而后义失义而后礼夫礼者忠信之bóyěérluànzhīshǒuyěqiánshízhědàozhīhuáyěéryúzhī
薄而乱之首。前识者，道之华而愚之shǒuyěshìyǐdàzhàngfūjūqíhòuérbùjūqíbójūqíshí
首。是以大丈夫其厚而不居其薄居其实érbùjūqíhuágùqùbǐqǔcǐ
而不居其华。故去彼取此xīzhīdéyīzhětiāndéyīyǐqīngdìdéyīyǐníngshéndé
昔之得一者天得一以清地得一以宁，神得yīyǐlínggǔdéyīyǐyínghóuwángdéyīéryǐwéitiānxià
一以灵，谷得一以盈，王得一而以为天下zhèngqízhìzhīyěwèitiānwùyǐqīngjiāngkǒnglièwèidìwùyǐ
正。其之也天清将恐裂地níngjiāngkǒngfāwèishénwùyǐlíngjiāngkǒngxiēwèigǔwùyǐyíng
宁将恐神灵将恐歇谷盈iāngkǒngjiéwèihóuwángwùyǐguìyǐgāojiāngkǒngjuégùbìguìér
将恐竭侯王将恐蹶。故贵而ǐjiànwéiběnbìgāoyǐéryǐxiàwéijīfúshìyǐhóuwángzì
以贱为本，高而以下为基。是以侯王自èigūguǎbùgǔcǐqíjiànzhīběnyúfēiyěgùzhìshùyù
谓孤寡不谷，此贱本非úyùshìgùbùyùlùlùruòyùluòluòruòshí
无誉。是故不欲若玉，硌硌若石。shàngshìwéndàoqínnéngxíngzhīzhōngshìwéndàoruòcúnruòwángxià
上士闻道勤行之中士闻道，若存若亡下shìwéndàodàxiàozhīfúxiàobùzúyǐwéidàoshìyǐjiànyán
士闻道，大笑之笑不足以为道。建yǒuzhīyuēmíngdàorúmèijìndàorútuìyídàorúlèishàngdé
有之：明道昧进道退夷道上德rúgǔdàbáirúrǔguǎngdérúbùzújiàndérútōuzhìzhēn
如谷大白辱广德不足建德偷质真rúyúdàfāngwúyúdàqìmiǎnchéngdàyīnxīshēngdàxiàngwú
如渝大方无隅大器成大音希声大象无xíngdàobǎowúmíngfúwéidàoshànshǐqiěshànchéng.
形道无名。夫唯道善且善成fǎnyězhědàozhīdòngyěruòyězhědàozhīyòngyětiānxiàzhī
反者道之动弱者道之用天下之wùshēngyúyǒuyǒushēngyúwú
物生于有，有生于无。dàoshēngyīyīshēngèrèrshēngsānsānshēngwànwùwànwùfùyīn
道生一，一生二二生三三生万物万物负阴érbàoyángzhōngqìyǐwéihérénzhīsuǒwùwéigūguǎbù
而抱阳气以为和之所恶唯孤寡不gǔérwánggōngyǐzìmíngyěwùhuòsǔnzhīéryìyìzhīér
谷而王公以物或损之而益益之而sǔngùrénzhīsuǒjiàoyìyìérjiàoréngùqiángliángzhěbùdé
损。人之所教亦而教。强梁者不得sǐwǒjiāngyǐwéixuéfù
死将以为父。iānxiàzhīzhìróuchíchěngyútiānxiàzhīzhìjiānwúyǒurùyúwú
天下之至柔，驰骋于天下之至坚。无有入于无iānwúshìyǐzhīwúwéizhīyǒuyìyěbùyánzhījiàowúwéizhī
间吾是以知无为之有益。不言之教无为之ìtiānxiàxīnéngjízhīyǐ
益，天下希及之。míngyǔshēnshúqīnshēnyǔhuòshúduōdéyǔwángshúbìngshènài
名与身孰亲？身与货孰多？得与亡孰病？甚爱ìdàfèiduōcángbìhòuwánggùzhīzúbùrǔzhīzhǐbùdài
必大费，多藏必厚亡故知足不辱，知止不殆ěyǐchángjiǔ
可以长久。dàchéngruòquēqíyòngbùbìdàyíngruòzhōngqíyòngbùqióngdà
大成若缺其用不。大盈若，其用不穷大hírúqūdàqiǎorúzhuódàyíngrúchùzàoshènghánjìngshèng
直屈大巧拙大。躁胜寒静胜èqīngjìngkěyǐwéitiānxiàzhèng
热清静为天下正。tiānxiàyǒudàoquèzǒumǎyǐfèntiānxiàwúdàoróngmǎshēngyú
天下有道却走马以粪天下无道，戎马生于iāozuìmòdàyúkěyùhuòmòdàyúbùzhīzújiùmòcǎnyú
郊祸莫大于不知足咎莫于yùdégùzhīzúzhīzúhéngzúyǐ
欲得故知足之足足矣。
bùchūyúhùyǐzhītiānxiàbùkuīyúyǒuyǐzhītiāndàoqí
不出户，以知天下不窥牖，以天道其chūyěmíyuǎnqízhīmíshǎoshìyǐshèngrénbùxíngérzhībùjiàn
出弥远其知弥少。是以圣人不行而知不见érmíngfúwéiérchéng
而，为而成。wéixuézhěrìyìwéndàozhěrìsǔnsǔnzhīyòusǔnyǐzhìyúwú
为学者日益，道者日损损之又损以至于无wéiwúwéiérwúbùwéiqǔtiānxiàyěhéngwúshìjíqíyǒu
为无为而无不为。取天下无事及其有shìyěbùzúyǐqǔtiānxià
事不足以取天下。shèngrénhéngwúxīnyǐbǎixìngzhīxīnwéixīnshànzhěshànzhībú
圣人无心以百姓之心为心。善者善之，shànzhěyìshànzhīdéshànyěxìnzhěxìnzhībùxìnzhěyìxìn
善者亦善之，德善信者信之不信者亦zhīdéxìnyěshèngrénzhīzàitiānxiàyěxīxīyānwéitiānxiàhún
之德信。圣人之在天下，歙歙焉为天下xīnbǎixìngjiēzhǔěrmùyānshèngrénjiēháizhī
心。百姓皆耳目焉圣人皆孩之。chūshēngrùsǐshēngzhītúshíyǒusānsǐzhītúshíyǒusānérmín
出生入死。生之徒十有三死之徒十有三hēngshēngdòngjiēzhīsǐdìzhīshíyǒusānfúhégùyěyǐqí
生生，动皆之死地十有三。夫何故以其hēngshēngyěgàiwénshànshèshēngzhělíngxíngbùbìsìhǔrùjūnbù
生生盖闻善生者行不兕虎，入军不ījiǎbīngsìwúsuǒtóuqíjiǎohǔwúsuǒcuòqízhǎobīngwúsuǒ
被甲兵。兕无所投其角，虎无所措其爪兵无所róngqírènfúhégùyěyǐqíwúsǐdìyān
容其刃。夫何故？以其死地焉。dàoshēngzhīérdéxùzhīwùxíngzhīérqìchéngzhīshìyǐwànwù
道生之而德畜之，物之而成之是以万物zūndàoérguìdédàozhīzūndézhīguìyěfúmòzhījuéér
尊道而贵德。道之尊，德之贵，夫莫之而éngzìrányědàoshēngzhīxùzhīzhǎngzhīyùzhītíngzhīdú
恒自然。道生之畜之长之育之亭之毒zhīyǎngzhīfùzhīshēngérfúyǒuyěwéiérfúshìyězhǎngér
之养之覆之生而有，为而恃，长而úzǎiyěcǐzhīwèixuándé
弗宰谓玄德。tiānxiàyǒushǐyǐwéitiānxiàmǔjìdéqímǔyǐzhīqízǐ
天下有始，以为天下母。既得其母，以知其子jìzhīqízǐfùshǒuqímǔmòshēnbùdàisāiqíduìbìqí
既知其子，复守其母没身不殆。塞其兑，闭其énzhōngshēnbùqínqǐqíduìjìqíshìzhōngshēnbùjiùjiànxiǎo
门，终身不勤其兑济其事，终身不。见小yuēmíngshǒuróuyuēqiángyòngqíguāngfùguīqímíngwùyíshēn
曰明守柔曰强。用其光，复归其明遗身yāngshìwèixícháng
殃是袭常。shǐwǒqièyǒuzhīxíngyúdàdàowéiyǐshìwèidàdàoshènyí
使我挈有知，行于大道，唯是畏大道甚夷，ínshènhàojìngcháoshènchútiánshènwúcāngshènxūfúwéncǎidài
民甚好径。朝除，田甚芜，仓甚虚服文采，带lìjiànyànshíérzīcáiyǒuyúshìwèidàoyúfēidàoyězāi
利剑，厌食而财有余是谓盗非道也哉。hànjiànzhěbùbáshànbàozhěbùtuōzǐsūnyǐjìsìbùjué
善建者不拔，善抱者不脱子孙以祭祀不。xiūzhīshēnqídénǎizhēnxiūzhījiāqídéyǒuyúxiūzhīxiāng
修之身，其德乃真修之家，其德修之乡，qídénǎichángxiūzhībāngqídénǎifēngxiūzhītiānxiàqídé
其德乃长修之邦，其德乃丰修之天下，其德ǎibóyǐshēnguānshēnyǐjiāguānjiāyǐxiāngguānxiāngyǐbāngguān
乃以身观身，以家观家以乡观乡，以邦观bāngyǐtiānxiàguāntiānxiàwúhéyǐzhītiānxiàzhīránzāiyǐcǐ
邦，以天下观天下。吾何以知天下之然哉？以此。ándézhīhòuzhěbǐyúchìzǐfēngchàihuǐshéfúshìjuéniǎoměng
含德之厚者，比赤子螫攫鸟猛hòufúbógǔruòjīnróuérwògùwèizhīpìnmǔzhīhuìérzuī
兽。骨弱筋柔而握固，未知牝牡之而朘ùjīngzhīzhìyězhōngrìháoérbùyōuhézhīzhìyězhīhé
怒，精之至也终日号而不嚘，和之至也和uēchángzhīchángyuēmíngyìshēngyuēxiángxīnshǐqìyuēqiángwùzhuàng
曰常，知常曰明益生曰祥，心使气曰强。物壮ílǎowèizhībùdàobùdàozǎoyǐ
即老，谓之不道，道早已。zhīzhěfúyányánzhěfúzhīsāiqíduìbìqíménhéqíguāng
知者言，言者知。塞其兑，闭其门其光，tóngqíchéncuòqíruìjiěqífēnshìwèixuántónggùbùkědé
同其尘挫其锐，解其纷是谓玄同。故不可得érqīnyìbùkědéérshūbùkědéérlìyìbùkědé
而亲，不可得而疏不可得而利，不可得érhàibùkědéérguìyìbùkědéérjiàngùwéitiānxiàguì
而害不可得而贵，不可得而贱故为天下贵。yǐzhèngzhìbāngyǐqíyòngbīngyǐwúshìqǔtiānxiàwúhéyǐ
以正治，以奇用兵以无事取天下。吾何以zhīqírányězāifútiānxiàduōjìhuìérmínmípínmínduō
知其然也哉？天下多忌讳，而民弥贫民多lìqìérbāngjiāzīhūnrénduōzhìqiǎoérqíwùzīqǐfǎ
利器而家滋昏多巧，而奇物起法ùzīzhāngérdàozéiduōyǒushìyǐshèngrénzhīyányuēwǒwú
物滋彰，而盗贼多有。圣人之：我无éiérmínzìhuàwǒhàojìngérmínzìzhèngwǒwúshìérmínzì
为而民自化我好静而民自，我无事而民自fùwǒyùbúyùérmínzìpǔ
富，我欲欲而民自朴。qízhèngmènmènqímíndūndūnqízhèngchácháqímínquēquēhuò
其政闷闷，其民其政察察，其民缺缺。祸úzhīsuǒyǐfúhuòzhīsuǒfúshúzhīqíjíqíwúzhèngyě
福之所倚福，祸之所伏孰知其极其无正也hèngfùwéiqíshànfùwéiyāorénzhīmíyěqírìgùjiǔyǐ
正复为奇，善复为妖人之迷也，其日固久。shìyǐfāngérbùgēliánérbùcìzhíérbùsìguāngérbùyào
是以方而不割，廉而直而不肆，光而不zhìrénshìtiānmòruòsèfúwéisèshìyǐzǎofúzǎofúshì
治人事天莫若啬夫唯啬，是早服早服是èizhòngjīdézhòngjīdézéwúbùkèwúbùkèzémòzhīqí
谓重积德重积德则无不克无不克则莫知其jímòzhīqíjíkěyǐyǒuguóyǒuguózhīmǔkěyǐchángjiǔ
极莫知其极，可以有国有国之母可以长久。shìwèishēngēngùdǐchángshēngjiǔshìzhīdàoyě
是谓深根固柢，长生久视之道也。zhìdàguóruòpēngxiǎoxiānyǐdàolìtiānxiàqíguǐbùshénfēi
治大国若烹小鲜。以道莅天下，其鬼不神非íguǐbùshényěqíshénbùshāngrényěfēiqíshénbùshāngrén
其鬼不神也其神不伤人也。非其神不伤人yěshèngrényìfúshāngyěfúliǎngbùxiāngshānggùdéjiāoguīyān
也，圣人亦伤也。夫两不相伤故德交归焉。dàbāngzhěxiàliúyětiānxiàzhīpìntiānxiàzhījiāoyěpìnhéng
大者下流也天下之牝天下之交也牝ǐjìngshèngmǔwéiqíjìngyěgùyíwéixiàdàbāngyǐxiàxiǎo
以静胜牡故为下。大以下小āngzéqǔxiǎobāngxiǎobāngyǐxiàdàbāngzéqǔyúdàbānggù
邦，则取小小以下大，则取大。故uòxiàyǐqǔhuòxiàérqǔgùdàbāngzhěbùguòyùjiānxù
或下以取，或下而取。故大者不过欲兼畜rénxiǎobāngzhěbùguòyùrùshìrénfújiēdéqíyùzédà
人小者不过欲入事人夫得欲，大zhěyíwéixià
者宜为下。dàozhěwànwùzhīzhùyěshànrénzhībǎoyěbùshànrénzhīsuǒbǎo
道者万物之也善人之也，不善人之所保yěměiyánkěyǐshìzūnxíngkěyǐhèrénrénzhībùshànyě
也。美言可以市尊行可以人。人之不善也héqìzhīyǒugùlìtiānzǐzhìsānqīngsuīyǒugǒngzhībìyǐ
何弃之有故立天子、置三，虽有拱之璧以ānsìmǎbùruòzuòérjìncǐgǔzhīsuǒyǐguìcǐzhěhé
先驷马，不坐进此。古所以贵此者何yěbùwèiqiúyǐdéyǒuzuìyǐmiǎnyúgùwéitiānxiàguì
也？不求以得，有罪以免故为下贵。wéiwúwéishìwúshìwèiwúwèidàxiǎoduōshǎobàoyuànyǐdé
为无为事无事，味无味。大小多少，报怨以德únánhūqíyìyěwéidàhūqíxìyětiānxiàzhīnánzuòyú
图难其易也为大其细也天下之难作于yìtiānxiàzhīdàzuòyúxìshìyǐshèngrénzhōngbùwéidàgùnéng
易天下之大作于细是以圣人终不为大，故能héngqídàfúqīngnuòbìguǎxìnduōyìbìduōnánshìyǐshèngrén
成其大。夫轻诺必寡信，多易必多难是以圣人óunánzhīgùzhōngyúwúnán
犹难之，故终无难qíānyěyìchíyěqíwèizhàoyěyìmóuyěqícuìyě
其安也易持也其未兆也易谋也其脆也ìpòyěqíwēiyěyìsànyěwéizhīyúqíwèiyǒuyězhì
易也其微也易散也为之未有也，治zhīyúqíwèiluànyěhébàozhīmùshēngyúháomòjiǔcéngzhī
之未乱也。合抱之木生于毫末九层之táizuòyúléitǔbǎirènzhīgāoshǐyúzúxiàwéizhīzhěbài
台于土始于足下。为者败
zhīzhízhīzhěshīzhīshìyǐshèngrénwúwéiyěgùwúbàiyě
之，执者失之。是以圣人无为也故无败也wúzhíyěgùwúshīyěmínzhīcóngshìyěhéngyúqíchéngérbài
无执也故无失也。民之从事也，于成而败zhīgùshènzhōngruòshǐzéwúbàishìyǐshìyǐshèngrényùbù
之。慎终始，则无败事。是以圣人欲不yùérbùguìnándézhīhuòxuébùxuéérfùzhòngrénzhīsuǒ
欲不贵难得之货学不学复众人之所guònéngfǔwànwùzhīzìránérfúgǎnwéi
过辅万物之自然而敢为。ùyuēwéidàozhěfēiyǐmíngmínyějiāngyǐyúzhīyěmínzhīnán
故为道者非以明民，将以愚之。民之难zhìyěyǐqízhìyěgùyǐzhìzhìbāngbāngzhīzéiyěyǐbù
治，以其智。故以智治，之贼zhìzhìbāngbāngzhīdéyěhéngzhīcǐliǎngzhěyìjīshìyěhéng
智治，之德知者稽式hījīshìcǐwèixuándéxuándéshēnyǐyuǎnyǐyǔwùfǎnyǐ
知稽式谓玄德。玄德深矣，远矣，与物反矣，nǎizhìdàshùn
乃至大顺。iānghǎizhīsuǒyǐnéngwéibǎigǔwángzhěyǐqíshànxiàzhīshì
江海之所以能为百谷王者，以其善下之yǐnéngwéibǎigǔwángshìyǐshèngrénzhīyùshàngmínyěbìyǐqí
以能为百谷王。是以圣人之欲上民，必以yánxiàzhīqíyùxiānmínyěbìyǐqíshēnhòuzhīgùjūqiánér
言下之欲先民，必以身后之。前而ínfúhàiyějūshàngérmínfúzhòngyětiānxiàlètuīérfúyàn
民害上而民重天下乐推而厌ěfēiyǐqíwúzhēngyúgùtiānxiàmònéngyǔzhēng
也。以其争故天能争。iǎobāngguǎmínshǐyǒushíbǎirénzhīqìérwùyòngshǐmínzhòngsǐ
小寡民使有之器而用使民重死éryuǎnxǐyǒuzhōuchēwúsuǒchéngzhīyǒujiǎbīngwúsuǒchénzhī
而徙有舟无所乘之有甲兵无所陈之shǐmínfùjiéshéngéryòngzhīgānqíshíměiqífúlèqísú
使民复结绳而用之。甘其食美其服乐其俗ānqíjūlínbāngxiāngwàngjīgǒuzhīshēngxiāngwénmínzhìlǎosǐ
安其居邻相望，鸡之声相闻民至老死ùxiāngwǎnglái
不相往来。
xìnyánbùměiměiyánbùxìnzhīzhěbùbóbózhěbùzhīshàn
信言不美，美言不信知者不博博者不知善hěbùduōduōzhěbùshànshèngrénwújījìyǐwéirényǐyù
者不，者不善圣人积既以为人愈yǒujìyǐyǔrényǐyǐyùduōgùtiānzhīdàolìérbùhài
有既以人愈多。天之道，利而不害énzhīdàowéiérfúzhēng
人之道，为而争。tiānxiàjiēwèiwǒdàdàérbùxiāofúwéibùxiāogùnéngdà
天下皆谓我大大而不肖。夫唯不肖，故大ruòxiāojiǔyǐqíxìyěfúwǒhéngyǒusānbǎochíérbǎozhī
若肖，久矣其细也夫我有三宝，持而宝之yīyuēcíèryuējiǎnsānyuēbùgǎnwéitiānxiàxiānfúcígù
一曰慈，二曰俭，三曰不敢为天下先。夫慈故néngyǒngjiǎngùnéngguǎngbùgǎnwéitiānxiàxiāngùnéngwéichéngshì
能勇俭故能广敢为天下先，故能为成hǎngjīnshěqícíqiěyǒngshěqíjiǎnqiěguǎngshěqíhòuqiěxiān
长。今舍慈且勇舍俭且广舍后且先zébìsǐyǐfúcíyǐzhànzéshèngyǐshǒuzégùtiānjiāngjiàn
则必死矣夫慈以战则胜守则固。天将zhīrúyǐcíyuánzhī
之以慈之。shànwéishìzhěbùwǔshànzhànzhěbùnùshànshèngdízhěfúyǔ
善为士者不武善战者不怒善胜敌者hànyòngrénzhěwéizhīxiàshìwèibùzhēngzhīdéshìwèiyòngrén
善用人者为之下。是谓不争之德是谓用人，shìwèipèitiāngǔzhījíyě
是谓配天之极。yòngbīngyǒuyányuēwúbùgǎnwéizhǔérwéikèwúbùgǎnjìn
用兵有言吾不敢为主而为客吾不敢进cùnértuìchǐshìwèixíngwúhángrǎngwúbìzhíwúbīngnǎiwú
寸而退是谓行无行攘无臂执无兵无díyǐhuòmòdàyúwúshìwúshìjìnwángwúbǎoyǐgùchēng
敌。祸莫大于无，无吾宝故īngxiāngruòzéāizhěshèngyǐ
兵相若哀者胜矣。wúyánshènyìzhīyěshènyìxíngyěérrénmòzhīnéngzhīyě
吾言甚易知甚易行莫能知érmòzhīnéngxíngyěyányǒuzōngshìyǒujūnfúwéiwúzhīyě
而莫能行。言有宗，事有君。夫唯无知shìyǐbùwǒzhīzhīwǒzhěxīzéwǒguìyǐshìyǐshèngrén
是以不我知。知我者希，则我贵。是以圣人īhèérhuáiyù
被褐而怀玉。zhībùzhīshàngyǐbùzhībùzhībìngyǐshìyǐshèngrénzhībù
知不知，不知不知病。圣人不bìngyǐqíbìngbìngshìyǐbùbìng
病，以其病病是以不病。ínzhībùwèiwēizédàwēijiāngzhìyǐwùxiáqísuǒjūwù
民不畏威，则大威至。其所居yāqísuǒshēngfúwéifúyāshìyǐbùyànshìyǐshèngrénzì
厌其所生。夫唯是以不。是以圣人自zhīérbùzìjiànyězìàiérbùzìguìyěgùqùbǐqǔcǐ
知而不自见自爱而不自贵故去彼取ǒngyúgǎnzéshāyǒngyúbùgǎnzéhuócǐliǎngzhěhuòlìhuò
勇于敢则杀勇于不敢则活。此两者，或利或hàitiānzhīsuǒwùshúzhīqígùtiānzhīdàobùzhànérshànshèng
害天之所恶，孰知其故天之道不而善胜，bùyánérshànyìngbùzhàoérzìláitǎnérshànmóutiānwǎnghuī
不言而善应，不召而自来，而善谋。天网恢huīshūérbùshī
恢，疏而不失。uòmínhéngqiěbùwèisǐnàihéyǐshājùzhīyěruòmínhéng
若民不畏死，奈何以惧之民ěwèisǐérwéiqízhěwúdéérshāzhīfúshúgǎnyǐ
且畏死，而奇者吾得而杀之，夫孰敢ruòmínhéngqiěbìwèisǐzéhéngyǒusīshāzhěfúdàisīshā
若民畏死有司杀者夫司杀zhěshāshìdàidàjiàngzhuóyěfúdàidàjiàngzhuózhězéxībù
者杀，是代大匠。夫代大匠希不shāngqíshǒuyǐ
伤其手矣。énzhījīyěyǐqíqǔshíshuìzhīduōyěshìyǐjībǎixìng
人之饥以其食税之多，是饥。zhībúzhìyěyǐqíshàngyǒuyǐwéiyěshìyǐbúzhìmínzhī
之治其上有为，是以治。民之qīngsǐyǐqíqiúshēngzhīhòuyěshìyǐqīngsǐfúwéiwúyǐ
轻死以其求生之厚，是以轻死。夫唯无以shēngwéizhěshìxiánguìshēng
生为者，是贤贵生。rénzhīshēngyěróuruòqísǐyějīnrènjiānqiángwànwùcǎomù
人之生也柔弱，其死也坚强。草木zhīshēngyěróucuìqísǐyěkūgǎogùyuējiānqiángzhěsǐzhī
之生也柔脆，其死也枯槁。故坚强者死之túyěróuruòweīxìzhěshēngzhītúyěbīngqiángzébúshèngmùqiáng
徒也，柔弱者生之徒也。兵强则，木强zéhōngqiángdàjūxiàróuruòjūshàng
则。强大下，柔弱上。tiānzhīdàoyóuzhānggōngzhěyěgāozhěyìzhīxiàzhějǔzhī
天之道犹张弓也。高者抑之，下者举之ǒuyúzhěsǔnzhībùzúzhěbǔzhīgùtiānzhīdàosǔnyǒuyú
有者不足者之。天之道，损有érbǔbùzúrénzhīdàozébùránsǔnbùzúérfèngyǒuyú
而不足。人之道则不损不足而奉有。húnéngyǒuyúéryǒuyǐqǔfèngyútiānzhěhūwéiyǒudàozhě
孰能有而有以奉天者唯道者ūshìyǐshèngrénwéiérfúyǒuchénggōngérfújūyěruòcǐ
乎？是以圣人为而，成功而。qíbùyùxiànxiányě
其不欲见贤iānxiàmòróuruòyúshuǐérgōngjiānqiángzhěmòzhīnéngshèngyě
天下莫柔弱于水而攻坚强者莫之能胜yǐqíwúyǐyìzhīyěróuzhīshènggāngruòzhīshèngqiángtiānxià
以其无以易之。柔之胜刚弱之胜强天下mòfúzhīyěérmònéngxíngyěgùshèngrénzhīyányúnyuē
莫知而莫能行。圣人云，hòubāngzhīgòushìwèishèjìzhīzhǔshòubāngzhībùxiángshìwèi
受之垢是谓社稷主受不祥是tiānxiàzhīwángzhèngyánruòfǎn
天下王。正言若反。hédàyuànbìyǒuyúyuànyānkěyǐwéishànshìyǐshèngrénzhí
和大怨必有怨，可以为善是以执òuqìérbùyǐzéyúréngùyǒudésīqìwúdésīchè
右契，而不责有德司契，无德司。útiāndàowúqīnhéngyǔshànrén
夫天道无亲与善人。
àokědàoyěfēihéngdàoyěmíngkěmíngyěfēihéngmíngyě
道可道非道名可名非名úmíngwànwùzhīshǐyěyǒumíngwànwùzhīmǔyěgùhéng
无名之始有名万物之母故úyùyěyǐguānqímiàohéngyǒuyùyěyǐguānqísuǒjiào
无欲以观其妙有欲以观其徼。iǎngzhětóngchūyìmíngtóngwèixuánzhīyòuxuánzhòngmiàozhīmén
两者同出异名同谓玄之又玄iānxiàjiēzhīměizhīwéiměièyǐjiēzhīshànsībúshànyǐ
天下皆知美为美恶皆知善斯不善ǒuwúzhīxiàngshēngyěnányìzhīxiàngchéngyěchángduǎnzhīxiàng
有无难易相成长短相xíngyěgāoxiàzhīxiàngyíngyěyīnshēngzhīxiànghèyěxiānhòuzhī
形高下音声相和后xiàngsuíhéngyěshìyǐshèngrénjūwúwéizhīshìxíngbùyánzhī
相随是以圣人无之事行不言jiàowànwùzuòérfúshǐyěwéiérfúshìyěchénggōngérfú
教万物作而弗为而弗恃成功jūyěfúwéifújūshìyǐfúqù
居夫唯弗居是以弗去úshàngxiánshǐmínbùzhēngbùguìnándézhīhuòshǐmínbùwéi
不贤，使民不争。不贵难得之货使民不为dàobúxiànkěyùshǐmínbúluànshìyǐshèngrénzhīzhìyěxū
盗不见可欲使民不乱。是以圣人之治qíxīnshíqífùruòqízhìqiángqígǔhéngshǐmínwúzhīwú
其心实其腹弱其志其骨使民知yùyěshǐfúzhìbùgǎnfúwéiéryǐzéwúbúzhìyǐ
欲使智不敢弗为则无不治。àozhōngéryòngzhīyòufúyíngyěyuānhēsìwànwùzhīzōng
道，而用之盈。渊似万物之宗uòqíruìiěqífēnhéqíguāngtóngqíchénzhànhēsìhuòcún
挫和其光同其尘。湛似或存úbùzhīqíshuízhīzǐyěxiàngdìzhīxiān
吾不知谁之子帝之先。iāndìbùrényǐwànwùwéichúgǒushèngrénbùrényǐbǎixìng
天地不仁，以万物为刍狗圣人不仁以百姓wéichúgǒutiāndìzhījiānqíyóutuóyuèyúxūérbùqū
为刍狗。天地之间，其犹橐龠虚而不屈òngéryùchūduōwénshùqióngbùruòshǒuyúzhōng
动而愈出。数穷，不守中。ǔshénbùsǐshìwèixuánpìnxuánpìnzhīménshìwèitiāndìzhī
谷神不死，是谓玄牝玄牝之门，是谓天地gēnmiánmiánhēruòcúnyòngzhībùqín
根。绵绵若存用之不勤。iānchángdìjiǔtiāndìzhīsuǒyǐnéngchángqiějiǔzhěyǐqíbùzì
天长地久天地之所以能长且久者其不自shēngyěgùnéngchángshēngshìyǐshèngréntuìqíshēnérshēnxiānwài
生故能长生。是以圣人其身而身先qíshēnérshēncúnbùyǐqíwúsīyúgùnéngchéngqísī
其身而身存。不其无私故能成其私。hàngshànsìshuǐshuǐshànlìwànwùéryǒujìngjūzhòngrénzhīsuǒ
上善水。水善利万物而众之所wùgùjīyúdàoyǐjūshàndìxīnshànyuānyǔshàntiānyánshàn
恶道。居善地，心善渊，善，ìnzhèngshànzhìshìshànnéngdòngshànshífúwéibùzhēnggùwúyóu
信，政善治能善时。夫唯不争，故无尤híéryíngzhībùruòqíyǐzhuīérruìzhībùkěchángbǎoyě
持而盈不其已揣而锐之不可长īnyùyíngshìmòzhīshǒuyěguìfùérjiāozìyíjiùyě
金玉盈莫之守贵富骄，自遗咎。ōngsuìshēntuìtiānzhīdàoyě
功遂身退，天之道。àiyíngpòbàoyīnéngwùlíhūtuánqìzhìróunéngyīngérhū
载营魄抱一，能离乎？气致柔，能婴儿íchúxuánjiànnéngwùcīhūàimínzhìguónéngwùyǐzhìhū
涤除玄，能疵乎？爱民国，能iānménqǐhénéngwéicíhūmíngbáisìdánéngwùyǐzhīhū
天门阖能雌乎？明白四达，能知乎。hēngzhīxùzhīshēngérfúyǒuzhǎngérfúzǎiyěshìwèixuándé
生之畜而有，长而宰，是谓玄德。àfútóngyīgǔdāngqíwúyǒuchēzhīyòngyěshānzhíwéi
卅辐同一毂埏埴ìdāngqíwúyǒuzhíqìzhīyòngyězáohùyǒudāngqíwú
器有埴器之用凿户牖当其无，ǒushìzhīyòngyěgùyǒuzhīyǐwéilìwúzhīyǐwéiyòng
有室之用。故有利，无之以为用。ǔsèshǐrénmùmángchíchěngtiánlièshǐrénxīnfākuángnándézhī
五色人目盲驰骋猎人心发狂难得uòshǐrénzhīxíngfángwǔwèishǐrénzhīkǒushuǎngwǔyīnshǐrén
货人之行妨。五味人之口爽五音zhīěrlóngshìyǐshèngrénzhīzhìyěwéifùbùwéimùgùqù
之耳聋是以圣人为腹不为目故bǐqǔcǐ
彼取此。hǒngrǔruòjīngguìdàhuànruòshēnhéwèichǒngrǔruòjīngchǒngzhī
宠辱若惊，贵大患若身。何谓宠辱若惊？宠之wéixiàdézhīruòjīngshīzhīruòjīngshìwèichǒngrǔruòjīnghé
为下得之若惊失之若惊是谓宠辱若惊。wèiguìdàhuànruòshēnwúsuǒyǐyǒudàhuànzhěwéiwúyǒushēn
谓贵大患若身？吾所以有大患者为吾有ějíwúwúshēnyǒuhéhuàngùguìwéishēnyúwéitiānxiàruòkě
也。及吾无身，有何患。故贵为身为天下，yǐtuōtiānxiàyǐàiyǐshēnwéitiānxiàrúkěyǐjìtiānxiàyǐ
以天下爱以身为天下，以hìzhīérfújiànmíngzhīyuēwēitīngzhīérfúwénmíngzhīyuē
视之名之曰微。听之闻名之曰xīmínzhīérfúdémíngzhīyuēyísānzhěbùkězhìjié
希。之得，名之曰夷。三者不可致诘，gùhùnérwéiyīyīzhěqíshàngbùjiǎoqíxiàbùmèimǐnmǐn
故混而为一。一其上不曒，其下不。绳绳bùkěmíngyěfùguīyúwúwùshìwèiwúzhuàngzhīzhuàngwúwùzhī
不可名，复归于无物。是谓无状之状无物xiàngshìwèihūhuǎngsuíérbùjiànqíhòuyíngérbùjiànqíshǒu
象，是谓恍随不见迎不见其首。híjīnzhīdàoyǐyùjīnzhīyǒuyǐzhīgǔshǐshìwèidàojì
执之道，以御今之有以知古始是谓道纪。gǔzhīshànwéidàozhěwēimiàoxuándáshēnbùkěshífúwéibù
古之善为道者，微妙玄，深不可识。夫唯不kěshígùqiǎngwéizhīróngyuēyùhēqíruòdōngshèshuǐyóuhē
可识，故强为之容。豫若冬涉犹qíruòwèisìlínyánhēqíruòkèhuànhēqíruòlíngshìdūnhē
其若畏四邻其若涣其若释敦qíruòpǔhúnhēqíruòzhuókuànghēqíruògǔzhuóérjìngzhī
其若朴混其若浊旷其若谷浊静之xúqīngānyǐzhòngzhīxúshēngbǎocǐdàobùyùyíngfúwéibù
徐清安以之徐生此道不欲盈夫唯不yùyíngshìyǐnéngbìérbùchéng
欲盈，能而成。hìxūjíyěshǒuqíngbiǎoyěwànwùbìngzuòwúyǐguānqí
至虚极守万物并作，吾以观其fùyěfúwùyúnyúngèfùguīyúqígēnguīgēnyuējìngjìng
复。物芸芸，各复归其根曰静静，hìwèifùmìngfùmìngchángyězhīchángmíngyěbùzhīchángwàngwàng
是谓复命复命常知常明不知常，妄妄uòxiōngzhīchángróngróngnǎigōnggōngnǎiwángwángnǎitiāntiān
作，凶。知常容容乃公，公乃，乃天天nǎidàodàonǎijiǔmòshēnbùdài
乃道，道乃久身不殆。àishàngxiàzhīyǒuzhīqícìqīnyùzhīqícìwèizhīqí
太，其其àwǔzhīxìnbùzúànyǒubùxìnyóuhēqíguìyányě
下，侮之。信其贵言。chénggōngsuìshìérbǎixìngwèiwǒzìrán
成功遂事，百姓谓我自然。ùdàdàofèiànyǒurényìzhìhuìchūànyǒudàwěiliùqīn
故大道废，案有仁义。智慧出，有大伪六亲bùhéànyǒuxiàocíbāngjiāhūnluànànyǒuzhēnchén
不和有孝慈家昏乱有臣。uéshèngqìzhìmínlìbǎibèijuérénqìyìmínfùxiàocíjué
绝圣弃智，民利百倍绝仁弃义，民复孝慈绝qiǎoqìlìdàozéiwúyǒucǐsānyányěyǐwéiwénwèizúgù
巧弃利，盗贼无有此三以为文足，故lingzhīyǒusuǒshǔxiànsùbàopǔshǎosīérguǎyùjuéxuéwúyōu
令之有所属素抱朴，少私寡欲绝学无忧。éiyǔhēqíxiāngqùjǐhéměiyǔèqíxiāngqùhéruò
唯与，相去几何？与恶相去何若？énzhīsuǒwèiyìbùkěyǐbùwèirénwànghēqíwèiyāngzāi
人之所畏，不可不畏人。其未央哉！hòngrénxīxīruòxiǎngyúdàláoérchūndēngtáiwǒbóyānwèi
众人熙熙，牢春登台我泊未hàoruòyīngérwèihāiléihērúwúsuǒguīzhòngrénjiēyǒu
兆，若婴儿未无所归。众人皆有úwǒdúkuìwǒyúrénzhīxīnyědùndùnhēsúrénzhāo
余，我独。我愚人之心也俗人昭hāowǒdúruòhūnhēsúrénchácháwǒdúmènmènhēhū
昭，我独昏俗人察察，我独闷闷。ēqíruòhǎihuǎnghēqíruòwúsuǒzhǐzhòngrénjiēyǒuyǐwǒ
呵，其若海。恍呵，其若无所止。众人皆有以我dúwányǐlǐwǒyùdúyìyúrénérguìshímǔ
独顽以。独异于人，而贵食母。ǒngdézhīróngwéidàoshìcóngdàozhīwùwéihuǎngwéihūhūhē
孔德之容，道是从。道之物，恍huǎnghēzhōngyǒuxiànghēhuǎnghēhūhēzhōngyǒuwùhēyōuhē
恍恍中有物。mínghēzhōngyǒuqínghēqíqíngshènzhēnqízhōngyǒuxìnzìjīn
冥，中有。其甚真，其中有信。自今jígǔqímíngbùqùyǐshùnzhòngfùwúhéyǐzhīzhòngfùzhī
及古，其名不去，以众。吾何以知众之ányěyǐcǐ
然也,以此。chuīzhěbùlìzìshìzhěbùzhāngzìjiànzhěbùmíngzìfázhě
炊者不立。自视者不彰，自见者不明，自伐者
wúgōngzìjīnzhěbùzhǎngqízàidàoyuēyúshízhuìxíngwùhuò
无功，自矜者不长。其在道，曰余食赘行，物或
wùzhīgùyǒuyùzhěfújū
恶之，故有欲者弗居。
六十七（今22章）
qūzéquánwǎngzézhèngwāzéyíngbìzéxīnshǎozédéduōzé
曲则全枉则，洼则盈，敝则新，少则得，huòshìyǐshèngrénzhíyīyǐwéitiānxiàmùbùzìshìgùzhāng
惑。是以圣人一为天下不ùzìjiàngùmíngbùzìfágùyǒugōngfújīngùnéngzhǎngfú
不wéibùzhēnggùmònéngyǔzhīzhēnggǔzhīsuǒwèiqūquánzhěqǐ
唯不争，故莫能与之争。古ǔzāichéngquánguīzhī
语哉！诚全归之。
六十八（今23章）
xīyánzìránpiāofēngbùzhōngzhāobàoyǔbùzhōngrìshúwéicǐ
希飘孰iāndìérfúnéngjiǔyòukuàngyúrénhūgùcóngshìérdàozhě
天故tóngyúdàodézhětóngyúdéshīzhětóngyúshītóngyúdézhě
同于道，德者同于德，失者同于失。同dàoyìdézhītóngyúshīzhědàoyìshīzhī
道同道ǒuwùhùnchéngxiāntiāndìshēngjìhēliáohēdúlìérbùgǎi
有独kěyǐwéitiāndìmǔwúwèizhīqímíngzìzhīyuēdàowúqiǎng
可以为天地母吾知其名，字之曰道吾强wéizhīmíngyuēdàdàyuēshìshìyuēyuǎnyuǎnyuēfǎndàodà
为之名曰大曰逝，逝曰远，远曰。道大tiāndàdìdàwángyìdàguózhōngyǒusìdàérwángjūyīyān
天大地大亦大。中有四大而居一焉。énfǎdìdìfǎtiāntiānfǎdàodàofǎzìrán
人法地，地法天，天法道，道法自然。hòngwéiqīnggēnjìngwéizàojūnshìyǐjūnzǐzhōngrìxíngbùlíqí
重为轻根，静为躁君是以君子终日行不离zīzhòngwéiyǒuhuánguànyànchǔzéchāoruòruòhéwànshèngzhīwáng
辎重有观，燕处。何万乘之，éryǐshēnqīngyútiānxiàqīngzéshīběnzàozéshījūn
而以身轻天下轻则失，躁则失君。hànxíngzhěwúzhéjìshànyánzhěwúxiázhéshànshǔzhěbùyǐ
善行者无辙迹善言者无瑕谪善数者不chóucèshànbìzhěwúguānyàoérbùkěqǐyěshànjiézhěwú
筹策善闭者无关而不可善结者无héngyuēérbùkějiěyěshìyǐshèngrénhéngshànjiùrénérwú
绳而不可解是以圣人善救人，无qìrénwùwúqìcáishìwèixímínggùshànrénshànrénzhīshī
弃人。物无弃是谓袭明。故善人，善人之师ùshànrénshànrénzhīzīyěbùguìqíshībùàiqízīwéi
不善人善人之资。不贵其师，不爱其资，hìhūdàmíshìwèimiàoyào
智大迷是谓妙要。zhīqíxióngshǒuqícíwéitiānxiàxīwéitiānxiàxīhéngdébù
知其雄，守其雌，为天下溪。为天下溪德不íhéngdébùlífùguīyúyīngérzhīqíróngshǒuqírǔ
离德不离复归于婴儿。知其守其辱，wéitiānxiàgǔwéitiānxiàgǔhéngdénǎizúhéngdénǎizúfù
为天下谷。为天下谷，德乃足德乃足复guīyúpǔzhīqíbáishǒuqíhēiwéitiānxiàshìwéitiānxiàshì
归于朴。知其白，守其，为天下式。为天下式，éngdébùtèhéngdébùtèfùguīyúwújípǔsànzéwéi
恒德不忒不忒复归于无极。朴散则为ìshèngrényòngzéwéiguānzhǎngfúdàzhìwúgē
器，圣人用则为官长。大制割。iāngyùqǔtiānxiàérwéizhīwújiànqífúdéyǐfútiānxià
将欲取天下而为之，吾见其得已。夫天下hénqìyěfēikěwéizhěyěwéizhěbàizhīzhízhěshīzhīwù
神器，可为者也。为者败之，执者失之。huòxínghuòsuíhuòxūhuòchuīhuòqiánghuòléihuòpéihuòhuīshì
或行或随或嘘或吹或强或羸或或是yǐhèngrénqùshènqùtàiqùshē
以圣人去甚去泰去奢yǐdàozuǒrénzhǔbùyǐbīngqiángyútiānxiàqíshìhàohuánshī
以道佐人主，不以兵强下其事好还师zhīsuǒjūchǔjíshēngzhīshànzhěguǒéryǐyǐwùyǐqǔqiáng
之所棘生之善果而已，以取强ānguǒérwùjiāoguǒérwùjīnguǒérwùfáguǒérwùdé
焉。果而骄果而矜，果而伐，果而得yǐjūshìwèiguǒérbùqiángwùzhuàngérlǎoshìwèizhībùdào
已是谓果而不强物壮而老，是谓之不道bùdàozǎoyǐ
不道早已。fúbīngzhěbùxiángzhīqìyěwùhuòwùzhīgùyǒuyùzhěfú
夫兵者，不祥之器物或恶之故有者jūjūnzǐjūzéguìzuǒyòngbīngzéguìyòugùbīngzhěfēijūn
居。君子居则贵左，用兵则贵右兵者非君
zǐzhīqìyěbīngzhěbùxiángzhīqìyěbùdéyǐéryòngzhī
子之器兵者不祥之器，不得已而用之iānxíwéishàngwùměiyěruòměizhīshìlèshārényěfúlè
铦袭为上，美美之，是乐杀人。夫乐shārénbùkěyǐdézhìyútiānxiàyǐshìyǐjíshìshàngzuǒ
杀人，不可得志于天下矣。是吉事左，sāngshìshàngyòushìyǐpiānjiāngjūnjūzuǒshàngjiāngjūnjūyòuyán
丧事右。是偏将军居左，上将军居右言yǐsānglǐjūzhīyěshārénzhòngyǐbēiāilìzhīzhànshèngyǐ
以丧礼居之杀人众，以悲哀之战胜以sānglǐchǔzhī
丧礼处之。àohéngwúmíngpǔwéixiǎoértiānxiàfúgǎnchénhóuwángruònéng
道无名朴小天下臣。侯王若能hǒuzhīwànwùjiāngzìbīntiāndìxiānghéyǐyǔgānlùmínmò
守之，万物将自宾天地相合，以甘露民莫zhīlingérzìjūnyānshǐzhìyǒumíngmíngyìjìyǒufúyìjiāng
之令而自均始制有名，名亦既有，夫亦将hīzhǐzhīzhǐsuǒyǐbùdàipìdàozhīzàitiānxiàyěyóuxiǎo
知止知止以不殆。譬道之在天下，犹ǔzhīyújiānghǎiyě
谷之于江海。zhīrénzhězhìyězìzhīzhěmíngyěshèngrénzhěyǒulìyě
知人者智自知者明胜人者有力ìshèngzhěqiángyězhīzúzhěfùyěqiángxíngzhěyǒuzhìyě
自胜者强知足者富有志ùshīqísuǒzhějiǔyěsǐérbùwángzhěshòuyě
不失其所者久死而不亡者寿。dàofànhēqíkězuǒyòuyěchénggōngsuìshìérfúmíngyǒuyě
道，其可左右。成功而名有wànwùguīyānérfúwéizhǔzéhéngwúyùyěkěmíngyúxiǎo
万物归焉而为主，可名于小ànwùguīyānérfúwéizhǔkěmíngyúdàshìyǐshèngrénzhīnéng
万物归焉而为主可名大能chéngdàyěyǐqíbùwéidàyěgùnéngchéngdà
成大以其为大，故能成zhídàxiàngtiānxiàwǎngwǎngérbùhàiānpíngtàiyuèyǔěr
执大象，天下往往而不害，安平。乐与饵，uòkèzhǐgùdàozhīchūyányěyuēdànhēqíwúwèiyěshì
过客止。故道之出，淡其无味。视hībùzújiànyětīngzhībùzúwényěyòngzhībùkějìyě
之不足见，听之不足闻，用之不既。iāngyùxīzhībìgùzhāngzhījiāngyùruòzhībìgùqiángzhī
将欲之，必固张之将欲弱之，必固强之iāngyùqùzhībìgùjǔzhījiāngyùduózhībìgùyǔzhī
将欲之，必固之将欲之，必固之hìwèiwēimíngróuruòshèngqiángyúbùkětuōyúyuānbānglì
是谓微明柔弱胜强。鱼不可脱于渊，利ìbùkěyǐshìrén
器不以示人。dàohéngwúmínghóuwángruònéngshǒuzhīwànwùjiāngzìhuàhuàér
道无侯王若守之，万物将自化。化而ùzuòwújiāngzhènzhīyǐwúmíngzhīpǔzhènzhīyǐwúmíngzhī
欲作，吾将镇之以无名之朴。镇之以无名之ǔfújiāngbùrǔbùrǔyǐqíngtiāndìjiāngzìzhèng
朴夫将不。不以，天将自。
《道德经》帛书注音版｜秦波（知乎-道家大师兄）校定
-30-
|
|
