原始章
夫 道 、 d é 德 、 r é n 仁 、 y ì 义 、 l ǐ 礼
者
d à o
y ì t ǐ
f ū d à o w ǔ 五 z h ě
一 体
之
q í
y ě 也 。
d ǎ o道 z h ě 者 , r é n 人
b ù z h ī
z h ī s u ǒ 所
s u ǒ
蹈 , s h ǐ 使
y ó u
w à n w
ù 万 物 不 知
z h ī
其 所 由 。
w à n w ùd é 德 z h ě 者 , r é n 人
万 物
之 s u ǒ d é 所 得 , s h ǐ 使
y ùg è d é q í s u ǒ 各 得 其 所
z h ī
欲 。
q ī nr é n 仁
慈
z h ě 者 , r é n 人
惠
q í
之 s u ǒ 所 亲 ,
s u ìy ǒ u 有 c í h u ì c è y ǐ n z h ī x ī n 恻 隐 之 心 , y ǐ 以
生 成 。
s u ǒ
遂
y ì
其 s h ē n g c h é n g
义 z h ě 者 , r é n 人
f á
z h ī 之 所 y í 宜 ,
l ìs h ǎ n g 赏 s h à n 善 罚 è 恶 , y ǐ 以
ì
l ì g ō n g 立 功 立 s h
事 。
z h īl ǐ 礼 z h ě 者 , r é n 人 之 s u ǒ 所 l ǚ 履 ,
l ú ns ù x ī n g y è m è i 夙 兴 夜 寐 , y ǐ 以
1 / 17
c h é n g r é n 成 人 伦 z h
ī 之 x ù 序 。
b ě nf ū 夫 y ù 欲 w é i r é n 为 人
y ī
z h ī 之 本 , b ù k ě 不 可 w ú 无
一 y ā n 焉 。
君 子 ,
之 d à o
x i á n r é n 贤 人 j ū n z ǐ
m í n g 明 y ú 于
ū
s h è n g s h u ā i 盛 衰 z h ī 道 , t ō n g 通 h
乎 c h é n g b à i 成 败
乱
z h ī 之 s h ù 数 ,
h ūs h ě n 审 h ū 乎 z h ì 治 l u à n z h ī 之 s h ì 势 , d á 达 乎 q
ù 去
居
j i ù 就
抱
í
z h ī 之 l ǐ 理 。
d à ig ù 故 q i á n 潜 j ū b à o d à o 道 , y ǐ 以 待 q í 其 s h
时 。
行 , z é 则
之 w è i
n é n gr u ò 若 s h í 时 z h ì 至 é r 而
c h é n
h á n g 能 j í 极 r
é n 人 臣 z h ī 位 ;
能 c h é n gd é 得 j ī 机 é r 而 d ò n g 动 , z é 则
z h ī
n é n g 成 j u é d à i
绝 代
r ú q í
之 g ō n g 功 。
身 é r 而 y ǐ如 其
y ǐ
b ù y ù 不 遇 , m é i 没
d à o
s h ē n 已 。
名 z hs h ì 是 以 q í 其 道 z ú 足 g ā o 高 , é r 而 m í n g
2 / 17
ò n g 重 y ú 于 h ò u 后 d à i 代 。
正道章
3 / 17
d é 德 z ú y ǐ 足 以 h u á i 怀
一
y u ǎ n 远 , x ì n 信 z ú y ǐ 足 以 y ī
y ì 异 ,
众 , c á i 才
古 ,
下 , c ǐ r é n 此 人 z h ī
z ú y ǐy ì 义 z ú y ǐ 足 以 d é 得 z h ò n g 足 以 j i à n
鉴
m í n g
g ǔ
明 z ú y ǐ 足 以 z h à o 照
俊
x i à 之 j
ù n y ě 也 !
仪 表 , z h ì 智 z ú y ǐh á n g 行 z ú y ǐ 足 以
以
w é i 为
决
y í b i ǎ o 足
j u é x i á n y í 嫌 疑 ,
守 约 , l i á n 廉
财 ,
y ě
k ě y ǐx ì n 信 k ě y ǐ 可 以
以
s h ǐ 使
使
s h ǒ u y u ē 可
s h ǐ f ē n 分 c á i
c ǐ r é n 此 人
b ù
z h ī 之 h á o 豪 也 !
y ìs h ǒ u z h í 守 职 é r 而 不 f è i 废 , c h ù 处 义 é r 而 b ù
不
j i à n
h u í 回 ,
苟
苟
m i ǎ n见 x i á n 嫌 é r 而
利 é r
b ù 不
不
g ǒ u 免 , j i à n 见 l ì
而 b ù g ǒ u d é 得 ,
y ěc ǐ 此 r é n 人 z h ī 之 j i é 杰 也 !
4 / 17
求人之志章
绝 嗜 禁 欲 , s u ǒ y ǐ 所 以 除
禳
无
不
累 。
过 。
污 。
误 。
z h ī
j u é s h ì j ì n y ù c h ú l è i
y ì 抑 f ē i 非 s ǔ n 损 è 恶 , s u ǒ y ǐ 所 以
阙
远
s è
r á n g g u ò
b i ǎ n 贬 j i ǔ 酒 q u è 色 , s u ǒ y ǐ 所 以
疑 , s u ǒ y ǐ 所 以
w ú w ū
b ì x i á n 避 嫌 y u ǎ n y í b ù w ù
b ó x u é 博 学
h á n g
q i ē 切 w è n 问 , s u ǒ y ǐ 所 以 g u ǎ n g 广 知 。
g ā o 高 行 w ē i y á n 微 言 , s u ǒ y ǐ 所 以
y u ē
x i ū s h ē n 修 身 。
s h ǒ ug ō n g 恭 j i ǎ n 俭 q i ā n 谦 约 , s u ǒ y ǐ 所 以 z ì 自
守 。
s h ē n 深 j ì 计 y u ǎ n l ǜ 远 虑 , s u ǒ y ǐ 所 以
5 / 17
b ù 不 q i ó n g 穷 。
q ī n 亲
近
任
r é n 仁
恕
材
c h ì
y ǒ u 友 z h í 直 , s u ǒ y ǐ 所 以 f ú 扶 d i ā n 颠 。
j ì n s h ù d ǔ 笃 h á n g 行 , s u ǒ y ǐ 所 以 j i ē r é n 接 人 。
w ùr è n c á i s h ǐ 使 n é n g 能 , s u ǒ y ǐ 所 以
z h ǐ
j ì 济 物 。
乱 。 d ā n 殚 è 恶
推
先
g ǔ
斥 c h á n 谗 , s u ǒ y ǐ 所 以 止 l u à n
t u ī 古 y à n 验 j ī n 今 , s u ǒ y ǐ 所 以 b ù h u ò 不 惑 。
应
解
z úx i ā n k u í 揆
变
囊
h ò u 后 d ù 度 , s u ǒ y ǐ 所 以
权 , s u ǒ y ǐ 所 以
y ì n g 卒 。
结 。
咎 。
s h è 设
括
橛
b i à n z h ì 致 q u á n j i ě j i é
k u ò n á n g s h ù n 顺 h u ì 会 , s u ǒ y ǐ 所 以
梗 , s u ǒ y ǐ 所 以
b ǎ o
w ú 无 j i ù
j u é j u é 橛 g ě n g 梗 g ě n g l ì g ō n g 立 功 。
终 。 z ī z ī 孜 孜 s h ū 淑 s h ū 淑 , s u ǒ y ǐ 所 以 保 z h ō n g
6 / 17
本德宗道章
夫 志 心 笃 行 之 术 :
m ò
f ū z h ì x ī n d ǔ h á n g z h ī s h ù
c h á n g 长 m ò 莫 c h á n g y ú 长 于
r ě n
b ó 博 m ó u 谋 , ā n 安 莫 ā
n y ú 安 于
y ú
忍 r ǔ 辱 ,
德 , l è 乐 m òx i ā n 先 m ò 莫 x i ā n 先 于 x i ū 修 d é 莫 l è
y ú 乐 于
神
h ǎ o 好 s h à n 善 ,
至 诚 , m í n g 明
物 ,
m òs h é n 神 m ò 莫 s h é n y ú 于 z h ì c h é n g
莫 m í n g 明 y ú 于 t ǐ 体 w ù
7 / 17
j í 吉 m ò 莫 j í 吉 y ú 于 z h ī z ú 知 足 。
m òk ǔ 苦 m ò k ǔ 莫 苦 y ú 于 d u ō 多 y u à n 愿 , b ē i 悲
散 ,
莫 b ē i
悲
b ì n g
y ú 于
y ú
j ī n g 精 s à n
病 m ò 莫 b ì n g 病
短
于
于
w ú c h á n g 无 常 , d u ǎ n 短
得 ,
m ò
m ò 莫
d u ǎ n y ú g ǒ u 苟 d é
y ō u 幽 m ò 莫 y ō u 幽 y ú 于 t ā n 贪 b ǐ 鄙 , g ū 孤 莫 g ū
孤
w ē i
y ú 于
于
于
z ì s h ì 自 恃 ,
y í危 m ò 莫 w ē i 危
败
y ú r è n 任
多
疑 , b à i 败
私 ,
m ò 莫 b à i
y ú d u ō s ī
遵义章
8 / 17
y ǐ 以 m í n g s h ì 明 示
z h ī
x i à 下 z h ě 者 à n 暗 , y ǒ u 有
b ì
g u ò 过 b ù
不 知
返
z h ě 者 蔽 ,
惑 , y ǐ 以
祸 ,
废 , h ò u 后
毁 ,
z h ò n g
l ì n g
y á nm í 迷 é r 而 b ù 不
取
f ǎ n z h ě 者 h u ò 言 q ǔ
y u à n 怨 z h ě 者 h u ò
l ì n g 令 y ǔ 与 x ī n 心
谬
g u ā i 乖 z h ě 者 f è i
令
n ù
m i ù q i á n z h ě 前 者
f à n
h u ǐ
怒 é r 而 w ú 无
ǔ
w ē i 威 z h ě 者 犯 , h ǎ o 好
殃 ,
众 r
辱
所
r é n 人
任
敬
z h ě 者
者
者
y ā n g
l ù 戮 r ǔ 辱 s u ǒ r è n z h ě w ē i 危 , m à n 慢
凶 ,
q í 其 s u
ǒ 所 j ì n g z h ě x i ō n g
m à o 貌 h é x ī n 合 心
远
l í 离 z h ě 者 g ū 孤 , q ī n 亲
w á n g
c h á n 谗 y u
ǎ n z h ō n g 忠 z h ě 者 亡 ,
昏 , n ǚ 女
乱 ,
x i à
y èj ì n 近 s è 色 y u ǎ n 远 x i á n z h ě 贤 者 h ū n 谒 g
ō n g 公 x í n g z h ě 行 者
者
者
l u à n
s ī 私 r é n 人 y ǐ 以
取
g u ā n 官
胜
z h ě f ú 浮 , l í n g 凌
侵 ,
下 q
ǔ s h è n g z h ě q ī n
9 / 17
m í n g 名 b ú 不 s h è n g 胜 s h í 实 z h ě 者 h à o 耗 。
l ü è 略 j ǐ 己 é r 而
厚 é r 而
q ì
z é 责 r é n 人 z h ě 者 b ù z h ì 不 治 , z ì
自
y ǐ
h ò u b á o 薄 r é n 人 z h ě 者 q ì 弃 废 。
x i à以 g u ò 过 弃
à i
g ō n g 功
异
不
z h ě 者
者
s ǔ n 损 , q ú n 群
沦 ,
者 s h ū
下 w
外
用
y ì z h ě l ú n
j ì 既 y ò n g b ù r è n 任 z h ě 疏 。
x ǔh á n g 行 s h ǎ n g 赏 l ì n s è 吝 色
与
z h ě 者 j ǔ 沮 , d u ō 多 许
s h ǎ o 少 y ǔ z h ě 者 y u à n 怨 ,
g u ā ij ì 既 y í n g 迎 é r 而 j ù 拒 z h ě 者 乖 。
报 , g u ì 贵
久 。
者 x i ō n g
b á o 薄 s h ī 施 h ò u w à n g 厚 望
贱
z h ě 者
者
b ù 不
不
功
b à o
é r 而 w à n g 忘 j i à n z h ě b ù j i ǔ
n i à n 念 j i ù 旧 é r 而
r é n
q ì 弃
不
z h ě
x ī n 新 g ō n g z h ě 凶 ,
y ò n g 用 人 b ù z h è n g 正
不
z h ě 者 d à i 殆 ,
q i á n g 强 y ò n g r é n 用 人
g u ā n
者 b ù c h ù 畜 , w é i r é n 为 人
z é 择 官 z h ě 者 l u à n 乱 ,
10 / 17
s h ī 失 q í 其 s u ǒ 所 q i á n g z h ě 强 者
z h ě
r u ò 弱 , j u é c è 决 策
险 ,
l i ǎ n
y ú
于
y ī n
b ù r é n 不 仁
泄
施
者 x i ǎ n
阴 j ì 计 w à i 外
薄
x i è z h ě 者
者
b à i 败 , h ò u 厚
凋 。
z h ě
敛
b á o s h ī z h ě d i ā o
z h à n s h ì 战 士
货
p í n 贫 y o u s h ì 游 士 f ù 富 者 s h u ā i 衰 ;
h u ò l ù 赂 g ō n g 公 x í n g z h ě 行 者 m è i 昧 ;
不 w à n gw é n 闻 s h à n 善 h ū l ü è 忽 略 , j ì g u ò 记 过
者 b à o
b ù 忘
z h ě 暴 ;
x ì ns u ǒ 所 r è n 任 b ù 不 k ě x ì n 可 信 , s u ǒ 所
者 z h u ó
信 b ù k ě 不
可
m ù r é n
r è n 任 z h ě 浊 。
r é n牧 人 y ǐ 以
以
d é 德 z h ě 者 j í 集 , s h é n g 绳
散 。
d à g ō n g
人 y ǐ
x í n g z h ě 刑 者 s à n
x i ǎ o 小 g ō n g 功 b ù 不 s h ǎ n g 赏 , z é 则
立 ;
大 功 b ù 不
l ì
x i ǎ o 小 y u à n 怨 b ù 不 s h è 赦 , z é 则
生 。
d à 大 y u à n 怨 b ì 必
s h ē n g
11 / 17
s h ǎ n g 赏 b ù 不 f ú r é n 服 人 , f á 罚
者 p à n
b ù g ā n x ī n 不 甘 心 z h ě
叛 。
j ís h ǎ n g 赏 j í 及 w ú 无 g ō n g 功 , f á 罚
k ù
及 w ú z u ì 无 罪 z h
ě 者 酷 。
j i à nt ī n g 听 c h á n 谗 é r 而
仇
m ě i 美 , w é n 闻
w á n g
谏 é r 而 c h ó u
z h ě 者
有
亡 。
r é nn é n g 能 y ǒ u 有 q í 其 y ǒ u z h ě 者 ā n 安 , t ā n 贪
c á n
人
z h ī 之 y ǒ u 有 z h ě 者 残 。
安礼章
怨 在
在
f ú
y u à n z à i b ù 不
不
s h ě 舍 x i ǎ o 小 g u ò 过 , h u à n 患 z à i
b ù y ù d ì n g 预 定 m ó u 谋 。
在 j ī福 z à i 在 j ī s h à n 积 善 , h u ò 祸
n ó n g
z à i 积 è 恶 。
d u òj ī 饥 z à i 在 j i à n 贱 农 , h á n 寒
织 。
z à i 在 堕 z h ī
ā n 安 z à i 在 d é 得 r é n 人 , w ē i 危
12 / 17
z à i 在 s h ī s h ì 失 事 。
f ù 富 z à i 在 y í n g l á i 迎 来 , p í n 贫
c ā o
z à i 在 q ì 弃 s h í 时 。
s h à n g 上 w ú c h á n g 无 常 操 , x i à 下 d u ō 多 y í x ī n 疑
心 。
q ī n g 轻 s h à n g 上 s h ē n g 生 z u ì 罪 , w ǔ 侮 x i à 下 w ú 无 q ī n
亲 。
j ì n 近 c h é n 臣 b ù 不 z h ò n g 重 , y u ǎ n 远
之 。
c h é n 臣 q ī n g 轻
z h ī
z ì 自 y í 疑 b ù 不 x ì n 信 r é n 人 , z ì x ì n 自 信
人 。
y ǒ u
b ù 不 y í 疑
r é n
w ǎ n g 枉 s h ì 士 w ú 无 z h è n g 正 友 , q ǔ 曲 s h à n g 上 w ú
无
w ē i
z h í 直 x i à 下 。
z h è n g危 g u ó 国 w ú 无 x i á n r é n 贤 人 , l u à n 乱
善 人 。
求 x i á n
政 w ú
无
à i r é n
s h à n r é n
爱 人
乐 得
s h ē n 深 z h ě 者 q i ú 贤 j í 急 , l è d é
x i á n z h ě 贤 者
z h ě
y ǎ n g r é n 养 人
j i ē
h ò u 厚 。
归 , b ā n gg u ó 国 j i ā n g 将 b à 霸 者 s h ì 士 皆 g u ī
13 / 17
邦
d ì
j i ā n g 将 w á n g 亡
d à
z h ě 者 x i á n 贤 x i ā n 先 b ì 避 。
q i地 b á o 薄
ǎ n
z h ě 者 大 w ù 物 b ù 不 c h ǎ n 产 , s h u ǐ 水
游 , 浅 z h ě 者
d à
d à y ú 大 鱼
禽
b ù 不 y o u
s h ù 树 t ū 秃
疏
z h ě 者
者
大
大
q í n b ù 不 q ī 栖 , l í n 林
居 。
满 z h ě
s h ū
z h ě d à s h ò u 兽 b ù 不 j ū
s h ā n 山 q i à o 峭 z h ě 者 b ē n g 崩 , z é 泽 m ǎ n 者 y ì
溢 。
q ì 弃 y ù 玉 q ǔ 取
ǔ
s h í 石 z h ě 者 m á n g 盲 , y á n g 羊
柔 。
倒 , z ǒ u 走
颠 。
r u ò z h ě
z h ì 质 h
虎 p í 皮
领
z h ě 者
者
r ó u
y ī 衣 b ù 不 j ǔ 举
ì
l ǐ n g z h ě d ǎ o b ù 不 s h
视 d ì 地
屋
国
z h ě 者 d i ā n
z h ù 柱 r u ò z h ě 弱 者 w ū h u à i 坏 , f ǔ 辅
倾 。
y u à n
弱 者 g u
ó q ī n g
z ú 足 h á n 寒 s h ā n g x ī n 伤 心 , m í n 民
ó
怨 s h ā n g 伤 g u
国 。
z h ěs h ā n 山 j i ā n g 将 b ē n g 崩 者 , x i à 下 x i ā n 先 h u ī 隳 ;
14 / 17
g u ó 国
根
j i ā n g 将 s h u ā i 衰 z h ě 者 , m í n 民
k ù n
x i ā n 先 b ì 毙 。
残 。
w
g ē n k ū z h ī 枯 枝
车
x i ǔ 朽 , m í n 民
同 g u ǐ
困 g u ó 国 c á n
y ǔ 与 f ù 覆 c h ē t ó n g 轨 z h ě 者 q ī n g 倾 , y ǔ 与
灭 。
将 s h ī
á n g g u ó 亡 国
s h ē n g
t ó n g 同
z h ě
s h ì 事 z h ě 者 m i è
j i à n 见
è
y ǐ 已
q í
生 者 , s h è n 慎
b ì
j i ā n g 失 ;
恶
w ē i
其 j ì 迹 z h ě 者 , x ū 须 避 z h ī 之 。
者 c ú nw è i 畏 危 z h ě 者 ā n 安 , w è i 畏
s u ǒ
w á n g 亡 z h ě 存 。
jf ū r é n 夫 人
í
z h ī 之 所 h á n g 行 : y ǒ u 有
z é
d à o 道 z é 则
吉 , w ú 无
b ǎ i
d à o 道
s u ǒ
则
g u ī
x i ō n g 凶 。
z h ěj í 吉 z h ě 者 百
百
f ú 福 所 归 , x i ō n g 凶
攻 。
s u ǒ
者
b ǎ i h u ò 祸 s u ǒ 所 g ō n g
f ē i 非 q í 其 s h é n s h è n g 神 圣 , z ì r á n 自 然
钟 。
所 z h ō n g
w ù 务 s h à n c è 善 策 z h ě 者 , w ú 无 è 恶 s h ì 事 ;
w ú 无 y u ǎ n l ǜ 远 虑 z h ě 者 , y ǒ u 有 j ì n y ō u 近 忧 。
相 y ō ut ó n g z h ì 同 志 x i ā n g d é 相 得 , t ó n g r é n 同 仁 x i ā n g
15 / 17
忧 ,
t ó n g 同 è 恶 x i ā n g 相 d ǎ n g 党 , t ó n g 同 à i 爱
求 ,
妒 , t ó n g 同
x i ā n g 相 q i
ú
t ó n g 同 m ě i 美 x i ā n g 相 d ù z h ì x i ā n g m ó u 智
相 谋 ,
t ó n g 同 g u ì 贵 x i ā n g 相 h à i 害 , t ó n g 同 l ì 利 x i ā n g 相 j
ì 忌 ,
q ì x i ā n gt ó n g s h ē n g x i ā n g y ì n g 同 声 相 应 , t ó n g 同
ǎ n
气 相 g
感 。
x i ā n g q ī nt ó n g l è i 同 类
n á n
x i ā n g y ī 相 依 , t ó n g y ì 同 义
j ì
相 亲 ,
t ó n g 同 难 x i ā n g 相 济 , t ó n g d à o 同 道 x i ā n g c h é n g
相 成 ,
t ó n g 同 y ì 艺 x i ā n g 相 k u ī 窥 , t ó n g 同
胜 ,
q i ǎ o 巧 x i ā n g 相
s h è n g
c ǐ 此 n ǎ i 乃 s h ù 数 z h ī 之
理
s u ǒ d é 所 得 , b ù k ě 不 可 y ǔ 与
l ǐ w é i 违 。
16 / 17
s h ì 释 j ǐ 己 é r 而
己 é r 而
n á n
j i à o 教 r é n 人 z h ě 者 n ì 逆 , z h è n g 正
顺 。
y ì x í n g
j ǐ h u à 化 r é n 人 z h ě 者 s h ù n
n ì 逆 z h ě 者 难
z é
c ó n g 从 , s h ù n 顺 z h ě 者 易 行 ,
l ǐn á n 难 c ó n g 从 则 l u à n 乱 , y ì x í n g 易 行
j i ā
z é 则 理 。
k ěr ú c ǐ 如 此 l ǐ 理 s h ē n 身 、 l ǐ 理
可 y ě
家 、 l ǐ 理 g u ó 国
也 !
17 / 17
|
|